OKIEM FARMACEUTY: Konopie medyczne – co trzeba wiedzieć?

Kiedy medyczna marihuana szczególnie może pomóc pacjentom?

Mgr. farm. Joanna Jakóbczyk, kierownik apteki: Schorzenia, w których konopie medyczne mogą przynieść efekt terapeutyczny, to przede wszystkim wszelkie dolegliwości bólowe, szczególnie bóle przewlekłe, neuropatyczne, bóle nowotworowe, ból towarzyszący reumatoidalnemu zapaleniu stawów, także przewlekłym stanom zapalnym jelit, bóle głowy, w tym migreny, bóle menstruacyjne.

Konopie łagodzą stany nadmiernego napięcia mięśniowego, skurcze, szczególnie dokuczliwe u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, czy innymi schorzeniami neurologicznymi, którym często towarzyszy nie tylko ból, ale i nadmierna spastyka, drżenia mięśniowe, czy ataksja (zaburzenia koordynacji ruchowej ciała). Medyczna marihuana może być bardzo skuteczna u osób cierpiących na nowotwory, poddanych chemioterapii, w łagodzeniu działań niepożądanych towarzyszących farmakoterapii, takich jak nudności i wymioty.

Warto wiedzieć, że Delta-9-THC (delta-9-tetrahydrokannabinol) wykazuje wspomniane właściwości przeciwwymiotne, ponadto działanie pobudzające apetyt, przez co może skutecznie wspomagać przyrost masy ciała pacjentów cierpiących na niedożywienie, wyniszczenie organizmu czy jadłowstręt psychiczny – zarówno pacjentów nowotworowych, jak i cierpiących na AIDS.

Ponadto, do wskazań, w których terapia konopna może przynieść efekt terapeutyczny – z mniejszą ilością dostępnych naukowych dowodów skuteczności – należą: epilepsja, choroba Alzheimera, pląsawica Huntingtona, choroba Parkinsona, zespół Tourette’a, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), depresja, zespół stresu pourazowego (PTSD), fibromialgia, autyzm, zaburzenia snu, zespół przewlekłego zmęczenia (CFS), zaburzenia lękowe, zespół jelita drażliwego (IBS), choroba Leśniowskiego-Crohna, jaskra, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zespół abstynencji alkoholowej i wiele innych.

Na co farmaceuci powinni zwracać uwagę w przypadku tego surowca farmaceutycznego?

Farmaceuci realizując receptę na konopie medyczne, muszą przede wszystkim zweryfikować poprawność jej wystawienia. Konopie medyczne zarejestrowane są w naszym kraju jako surowiec farmaceutyczny, kategorii IN, w związku z czym wymagają ordynacji lekarskiej Rpw.

Regulacje prawne nakładają na lekarza obowiązek zapisania łącznego stężenia substancji czynnej, przy czym to pełny surowiec (a nie sama substancja w postaci delta-9-tetrahydrokannabinolu, ani tym bardziej kannabidiolu) jest środkiem odurzającym (np. pięć gramów kwiatu konopi). Tym samym recepta powinna wskazywać sumaryczną ilość ziela konopi, innych niż włókniste (będącego środkiem odurzającym), wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkość dawki. Jest to zapis odmienny od występującego na najczęściej realizowanych receptach narkotycznych na leki gotowe, zawierających jedną substancję czynną.

Pewnym wyzwaniem jest oszacowanie zapotrzebowania apteki i zamówienie surowca „na stan” z zapasem, ze względu na krótki termin ważności suszu. Producenci muszą zapewnić stabilność składu produktu w okresie przydatności, a ponieważ surowiec zawiera szereg związków, które wraz z upływem czasu ulegają przemianom chemicznym (miedzy innymi procesom utleniania) – termin wynosi zwykle kilka miesięcy.

Należy też pamiętać, że susz jest surowcem foto- i termolabilnym, dlatego im mniejszy ma kontakt z wysoką temperaturą, światłem, dłońmi, tym dłużej zachowuje swoje właściwości.

Susz wydawany z apteki należy opatrzyć sygnaturą z opisem składu leku recepturowego, dawkowaniem, datą wydania oraz pieczątką apteki. W pracy z konopiami istotne także jest, aby wydać pacjentowi potwierdzenie zakupu, najlepiej fakturę imienną, aby w razie kontroli policyjnej chory mógł okazać się dowodem zakupu medycznej marihuany z legalnego źródła.

W naszym kraju posiadanie konopi dozwolone jest tylko dla pacjentów, a więc osób włączonych w terapię konopną, co potwierdza się zaświadczeniem lekarskim. Warto przypomnieć o jego noszeniu razem z surowcem.

Czy lekarze przepisują coraz częściej recepty na medyczną marihuanę?

W Polsce terapia konopna jest stosunkową młodą formą kuracji, zazwyczaj stosowaną pomocniczo lub przy nieskuteczności dotychczasowego leczenia. Pierwszy surowiec pojawił się na polskim rynku w styczniu ubiegłego roku. Z każdym miesiącem przybywa pacjentów realizujących recepty na medyczną marihuanę, pozwalającą zmniejszyć dolegliwości, towarzyszące schorzeniom, na które cierpią oraz znacząco poprawić jakość życia.

Wedle szacunkowych danych z 2019 roku potencjalnie milion Polaków mogłoby kwalifikować się do terapii konopnej. Konopie medyczne, jako surowce farmaceutyczne, nie posiadają ChPL (Charakterystyki Produktu Leczniczego) – co z jednej strony utrudnia lekarzom prowadzenie terapii, ale jednocześnie nie ogranicza potencjalnych możliwości leczenia, ze względu na brak ściśle określonych wskazań, dawkowania, przeciwskazań etc.

Zarejestrowanych w Polsce jest sześć rodzajów suszu, dwóch kanadyjskich producentów, z czego dostępnych aktualnie mamy pięć o chemotypach: 19:1,10:7,20:1, 22:1, i 1:12 (zawartość THC vs CBD). Zarejestrowany jest także surowiec o zawartości THC vs CBD 8:8 – w ciągu najbliższych miesięcy oczekujemy dostawy na nasz rynek.

Powoli coraz więcej polskich specjalistów jest gotowych prowadzić terapię medycznymi konopiami, choć jest zdecydowanie bardziej skomplikowana od klasycznej farmakoterapii. Przede wszystkim ze względu na fakt, iż każdy pacjent wymaga jej zindywidualizowania: dobrania odpowiedniego surowca, a także skutecznej, a zarazem bezpiecznej dawki terapeutycznej.

Dziękujemy za podzielenie się wiedzą.